Privredna komora Crne Gore i Ministarstvo nauke i tehnološkog razvoja organizovali su 22. novembra konsultacije na temu „Održiva poljoprivreda i lanac vrijednosti hrane iz ugla pametne specijalizacije“.
Sa privrednicima su razgovarali predstavnici Inovacione radne grupe za oblast „Održiva poljoprivreda i lanac vrijednosti hrane“ Jovana Kojić, Dubravka Radulović i Amil Orahovac koji su ih upoznali sa aktivnostima na realizaciji Strategije istraživanja i inovacija za pametne specijalizacije.
Lidija Rmuš, sekretarka Odbora udruženja poljoprivrede i prehrambene industrije Privredne komore, podsjetila je da se izradom i usvajanjem Strategije pametne specijalizacije Crna Gora od 2019. godine priključila inicijativi Evropske unije kojom se potencira novi model ekonomskog razvoja zasnovan na ciljanoj podršci naučno-istraživačkim i inovativnim aktivnostima. Na kraju tog procesa identifikovani su prioritetni sektori:održiva poljoprivreda i lanac vrijednosti hrane, energija i održiva životna sredina, održivi i zdravstveni turizam, kao vertikalni prioriteti, i, informaciono-komunikacione tehnologije (ICT) kao horizontalni prioritet.
Prema njenim riječima, poljoprivreda je jedna od strateških grana razvoja Crne Gore, a pitanje povećanja domaće proizvodnje je naročito došlo do izražaja u poslednje tri godine usljed pandimije i rata u Ukrajini koji itekako ima veliki uticaj na poslovanje preduzeća iz ove oblasti, ne samo zbog smanjenja proizvedenih količina osnovnih životnih namirnica, već i zbog i enormnog povećanja njihovih cijena i cijena energenata.
– U cilju ublažavanja tog uticaja veoma je važno da kroz evropske projekte privredni subjekti dobiju odgovarajuću pomoć kroz identikovanje različitih načina da se riješe zajednički izazovi u poljoprivredno prehrambenoj industriji. Glavnu ulogu u ovom procesu trebalo bi da ima država koja bi prvo morala da obezbijedi znatno veća izdvajanja za razvoj poljoprivrede i prehrambene proizvodnje od dosadašnjih. Takođe bi trebalo raznim instrumentima poreske politike (smanjenje PDV na hranu, uvođenje nulte stope poreza u kriznim situacija za neophodne inpute u proizvodnji) osnivanjem posebnog garantnog fonda za kreditiranje proizvodnje hrane i drugog), da se stvori ambijent za povećanje domaće proizvodnje – kazala je Rmuš.
Istovremeno se dodaje, nameće i neophodnost obnove sela i unapređenja uslova života u ruralnim područjima sa naglaskom na jačanje ruralnog turizma, te obezbjeđivanje posebnih pogodnosti za inovacije u poljoprivredno-prehrambenom sektoru u skladu sa ciljevima zelene ekonomije.
– Upravo ono što je veoma važno za ovaj projekat jeste što ima za cilj da pomogne u povezivanju malih i srednjih preduzeća, poslovnih udruženja i industrijskih klastera sa Zapadnog balkana sa partnerima u Evropskoj uniji po pitanjima izgrađivanja vještina za digitalnu i održivu tranziciju u poljoprivredno-prehrambenoj industriji. Za realizaciju ove strategije najznačajnija je komunikacija između državne uprave, proizvođača hrane, naučno istraživačke zajednice i civilnog sektora – zaključila je ona.
Koordinatorka IRG za oblast „Održiva poljoprivreda i lanac vrijednosti hrane“ Jovana Kojić predstavila je ulogu Inovacione radne grupe, trenutni status i planirane aktivnosti.
Ona je kazala da Akcioni plan za sprovođenje Operativnog programa za implementaciju Strategije pametne specijalizacije 2021-2024 za period 2021-2022 obuhvata 12 operativnih ciljeva i 65 aktivnosti, a za njegovu realizaciju izdvojeno je 73,5 miliona eura.
Kojić je istakla da Međuinstitucionalna S3 grupa, kao i inovacione radne grupe imaju zadatak da kohezionim djelovanjem ukažu na važnost Strategije pametne specijalizacije u zemlji.
– Neophodno je prepoznati komparativne prednosti koje Crna Gora ima kada su u pitanju prioritetne oblasti, te evidentirati probleme sa kojima se inovaciona zajednica do sada suočavala, kako bi se iskoristile razvojne šanse prepoznatih prioritetnih oblasti za dalje planiranje i kreiranje konkretnih programa – istakla je Kojić.
Prema njenim riječima, identifikovanim tematskim prioritetima se obezbjeđuje finansijska podrška kako iz državnog budžeta, tako i iz drugih dostupnih fondova. Ona je kazala da se ulaganjem u istraživanja i inovacije jačaju postojeći proizvodni i tehnološki kapaciteti, te stvaraju brojne mogućnosti u okviru novih pravaca razvoja u poljoprivredi. Naučnoistraživački sistem i sistem inovacija treba da doprinose ekonomiji zasnovanoj na znanju.
Kojić je istakla da Crna Gora svoj razvoj ne može usmjeriti na obim proizvodnje, već mora razviti proizvodnju visokokvalitetnih tradicionalnih proizvoda koji će se plasirati na tržište, primarno kroz sektor turizma i uz atribute održive i proizvodnje uz poštovanje ekoloških načela.
