U prostorijama IPC Tehnopolisa je, u okviru AWeS0Me projekta, organizovana radionica za upotrebu poljoprivrednog otpada za proizvodnju građevinskog materijala visoke energetske efikasnosti, te prezentacija pilot akcije u IPC Tehnopolis kao primjera dobre prakse kada je ova tema u pitanju.
Nakon uvodne prezentacije projekta, prisutnima se obratio dr Radomir Zejak, redovni profesor na Građevinskom fakultetu Univerziteta Crne Gore, predstavljajući hronologiju razvoja građevinskih materijala i njihovu upotrebu, počevši od najprimitivnjih objekata poput sojenica i kamenih kuća, pa do modernih oblika gradnje koji se danas primjenjuju. Tokom prezentacije, bilo je riječi o karakteristikama prirodnih i vještačkih materijala i njihovim svojstvima u domenu energetske efikasnosti, pri čemu je posebno istaknuta činjenica da je sve većom upotrebom vještačkih materijala značajno povećana potrošnja energije, te smanjena energetska efikasnost.
Tokom radionice, dr Zejak je istakao da se kao osnovna ideja za valorizaciju i upotrebu poljoprivrednog otpada u građevinskoj industriji podrazumijeva upotreba poljoprivrednog otpada u kompozitima. Ključne prednosti ovakve upotrebe poljoprivrednog otpada predstavljaju prije svega niska cijena, dostupnost i ekološka prihvatljivost, te visok sadržaj ugljenika što generalno poboljšava izdržljivost, odnosno otpornost i fleksibilnost materijala, dok je kao glavni nedostatak njegove upotrebe navedena smanjena trajnost materijala na bazi poljoprivrednog otpada (otpornost na truljenje, vatru, cikluse smrzavanja i odmrzavanja, starenja i slično). Kada je u pitanju zaštita poljoprivrednog otpada, istaknuta je neophodnost pravilnog sušenja, kao i različiti prethodni postupci/tretmani zaštite od vlage (uključujući i konstrukcijske tretmane). Što se tiče primjene poljoprivrednog otpada u građevinarstvu, on se može primijeniti na više načina, i to:
- u „zelenom“ betonu, kao zamjena za vezivni materijal, armaturu, pijesak i šljunak;
- za dobijanje bio-opeka, kao i izolacioni materijal za zgrade;
- kao komponente za izradu crijepa za betonske krovove;
- kao komponente pločica, različite vrste iverica te za plastiku na biološkoj bazi.
Tokom radionice navedeno je da, u skladu sa preliminarnim rezultatima istraživanja na globalnom nivou, strategija upravljanja poljoprivrednim otpadom predstavlja ključni parametar za njegovu primjenu.
Kada su u pitanju mogućnosti korišćenja poljoprivrednog otpada u građevinarstvu na teritoriji Crne Gore, ona je moguća prvenstveno za izradu kompozita, odnosno njihovih varijacija. Ideja njegovog kombinovanja sa postojećim industrijskim otpadima u Crnoj Gori, makar kao djelimična zamjena nekih komponenti, predstavlja izazov i važno polje za istraživanje u narednom periodu.
U toku radionice bilo je riječi i o projektovanju prototipova, baziranim na poljoprivrednom otpadu kao osnovnom sirovinom, a koja je konkretno na teritoriji Crne Gore moguća u sljedećim slučajevima:
- u glinenim proizvodima, koji ne zahtijevaju visoku temperaturu i pečenje;
- u kompozitnim materijalima (malteru i betonu);
- u fiber briketima;
- kao zamjena dijela krupnog agregata sa otpadom od školjki, maslina, komine i drugih za kompozite tipa maltera i betona sa neorganskim vezivima;
- u višeslojnim (lamilarnim) paketima od presovanih ploča (na bazi otpada od žitarica, kukuruza, komina grožđa, maslina i slično.
U Crnoj Gori još uvijek nijesu razvijeni ovakvi sistemi, osim jednostavnih upotreba, gdje se slama koristi za određene primitivne oblike termoizolacije. Kada su u pitanju svojstva projektovanog kompozitnog prototipa na bazi poljoprivrednog otpada, postoje značajne razlike između običnog betona i standardne pune opeke, a koje se prije svega ogledaju u velikim razlikama u stepenu toplotne provodljivosti, pri čemu je naglašeno da bi zid istih dimenzija od betona imao toplotnu provodljivost veću za više od 4 puta, dok bi zid istih dimenzija od standardne pune opeke imao toplotnu provodljivost skoro 3 puta veću.
Poseban dio radionice je bio posvećen prezentaciji pilot akcije u IPC Tehnopolis i to u prostorijama Laboratorije za industrijski dizajn TechLab Tehnopolis, a koja podrazumijeva izradu dva zida čiju osnovnu sirovinu čini otpad različitih poljoprivrednih kultura, i to: balirana sojina, pšenična i konopljina slama, te kukuruzna šaš. Prostor između panela koji čine sastavni dio zidova je ispunjen baliranom slamom koja je prethodno tretirana sa usitnjenim hidratisanim krečom. Prostor između zidova predstavlja ispitnu prostoriju koja će poslužiti za mjerenja hidro-termalnih karakteristika zidova, što u suštini predstavlja osnovne zahtjeve kod projektovanja prototipova na bazi poljoprivrednog otpada. Izmjerene karakteristike će dati realne podatke koje mogu poslužiti za buduće proračune sličnih projektovanih sistema. Nakon određenih mjerenja uz pomoć savremene opreme, zaključak je da su novoizgrađeni zidovi propuštali značajno više toplote u odnosu na postojeće, pri čemu je došlo do povećanja energetske efikasnosti.
Na samom kraju radionice, učesnici su posjetili Laboratoriju za industrijski dizajn TechLab Tehnopolis, kako bi se detaljnije upoznali sa procesom izrade zidova, te samim izgledom zidova i njihovom strukturom.
Glavni cilj AWeS0Me projekta predstavlja povećanje primjene energetski efikasnih materijala u građevinskoj industriji koji vode porijeklo od obrađenog otpada poljoprivredne industrije.
Vodeći partner na projektu je CONFIMIALBANIA, a projektni partneri su Inovaciono preduzetnički centar Tehnopolis, Fakultet za politehniku, Univerzitet u Bariju, Italija i Opština Molise, Italija.
Pojekat je finanisran kroz Interreg IPA program prekogranične saradnje Italija – Albanija – Crna Gora za finansijski period 2014-2020.
